Geçtiğimiz haftalarda başlanılan yazı dizisinde, ceza mahkemelerinde yapılan yargılama neticesinde hakkında bir cezaya hükmolunan kişiler tarafından merak konusu olan hapis cezasına seçenek yaptırımlardan bahsedilmişti. Bu hafta bu konuya ilişkin olarak hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi kavramı üzerinde durulacaktır.
Bu yazı dizisinde ilgili konuya ilişkin genel bir açıklama yapılacaktır. Ancak unutulmamalıdır ki her somut olay içerisinde kendine özgü farklılıklar içermekte olup bu konuya dair merak ettiklerinizi herhangi bir hak kaybına uğramamak için bizzat bir avukat ile görüşmeniz tavsiye edilmektedir.
Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesinde kişiler hakkında hükmedilen hapis cezasının hangi şartlar altında ertelenebileceği düzenlenmiştir. Kural olarak hapis cezası ile cezalandırılan kişinin cezası, cezaevinde infaz edilmektedir. Ancak yukarıda bahsedilen kanun maddesi ile hükümlünün cezası, öngörülen şartlar mevcutsa, denetim altında olmak kaydıyla, cezaevi dışında infaz edilebilecektir. Defaatle belirtmek gerekir ki kanun hükmü bu konuda “…ertelenebilir.” ifadesini kullanarak mahkemeye açık bir takdir yetkisi tanımıştır.
Söz konusu maddenin uygulanabilmesi için gerekli olan şartları inceleyecek olursak;
• Yargılama sonucunda sanık hakkında işlediği suçtan dolayı hükmedilen ceza iki yıl veya daha az olmalıdır. Bu noktada sanık aşağıda bahsedilecek diğer tüm şartları sağlamış olsa dahi iki yıldan fazla bir süre için verilen hapis cezası hiçbir şekilde ertelenemeyecektir. Bu bağlamda söz konusu iki yıl ve daha az hapis cezasına hükmedilmiş olması mutlak bir şart olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ancak bu durumun şöyle bir istisnası mevcuttur; suçu işlediği esnada on sekiz yaşını doldurmamış veyahut altmış beş yaşını doldurmuş kişiler için hapis cezasına hükmedildiği takdirde söz konusu cezanın ertelenebilmesi için üç yıl veya daha az bir süre ile mahkumiyet kararı verilmiş olmalıdır.
Hapis cezasının ertelenebilmesi için kural olarak en fazla iki yıl süreyle hükmedilmiş bir hapis cezası olması gerekse de görüleceği üzere on sekiz yaşından küçük ve altmış beş yaşından büyük kimseler hakkında hapis cezasının ertelenebilmesi üst limiti üç yıla çıkarılmıştır.
• Bir diğer önemli husus ise cezanın ertelenmesi kararı verilebilmesi için sanık hakkında daha önce başka bir yargılama ile kasıtlı olarak işlediği bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına hükmedilmemiş olması gerekmektedir.
Bu bağlamda sanık daha önce kasıtlı bir suç işlediyse ancak üç ay veya daha az bir süreyle hapis cezasına çarptırıldıysa cezasının ertelenmesi mümkün olacaktır. Sanık daha önce taksirle işlediği bir suçtan dolayı aldığı cezanın miktarı ne olursa olsun, kanunda aranan şart suçun kasıtlı işlenmiş olması gerektiği için, evleviyetle cezası ertelenebilecektir.
• Yukarıdaki tüm şartlar sağlanıyor olsa dahi uygulamada hakimler tarafından en çok göz önünde bulundurulan şart ise yargılama esnasında sanığın gösterdiği pişmanlık emareleriyle mahkemede tekrar suç işlemeyeceği yönünde bir kanaat oluşturmasıdır. Hakim, yargılama sürecinde sanığın tutum ve davranışlarını Yargıtay denetimine elverişli, objektif kıstaslarla değerlendirecek ve buna göre yukarıda sayılan şartları sağlayan sanık hakkında cezanın ertelenmesine karar verebilecektir. Önemle belirtmek gerekir ki en başta söylenildiği üzere mahkemede suçun tekrar işlenmeyeceği yönünde bir kanaat oluşmadığı takdirde her ne kadar diğer tüm şartları sağlıyor olsa da sanık hakkında erteleme kararı verilmeyecektir.
Yukarıda sayılan tüm şartları karşılayan ve tekrar suç işlemeyeceği kanaatinde bulunulan sanık hakkında verilen hapis cezasının ertelenmesi kararı mahkemece mağdurun veya kamunun zararının aynen iade veyahut tazmin edilmek suretiyle giderilmesi şartına bağlanabilir. Bu hallerde sanık mahkemece belirlenen zararı tazmin edene dek cezasının infazına cezaevinde devam edilecektir. Ancak zarar giderildiğinde hükümlü cezaevinden salıverilecektir.
Önemle belirtmek gerekir ki 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nda özel olarak düzenlendiği üzere, TCK’da yer alan kasten yaralama, tehdit, hakaret ve görevi yaptırmamak için direnme suçları kamu veya özel sağlık kurum/kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli veya yardımcılarına karşı görevleri sebebiyle işlendiği takdirde bu yazıya konu olan hapis cezasının ertelenmesi hükümleri uygulama alanı bulmayacaktır.
Son olarak, hapis cezasının ertelenmesine karar verildiği hallerde mahkeme bir denetim süresi belirleyecektir. Belirlenen bu süreyi sanığın iyi halli olarak geçirmesinin yeterli olduğu yönünde karar verilebileceği gibi hükümlüye birtakım yükümlülükler yüklenerek bunları ifa etmesi şartı da koyulabilecektir. Mevzubahis denetim süresi bir yıldan az ve üç yıldan fazla olamayacaktır. Ancak alt sınırı mahkum olunan ve ertelenmesine karar verilen ceza süresinden az olamayacaktır.
İlgili
News
